Truyện tranh hành động Trung Quốc (manhua) ngày càng khẳng định vị thế trong làng giải trí toàn cầu nhờ cốt truyện kịch tính, hình ảnh mãn nhãn và bối cảnh văn hóa đặc sắc. Với lịch sử phát triển lâu đời, thể loại này không chỉ phản ánh tinh hoa võ hiệp, tu tiên, giả tưởng mà còn mang hơi thở hiện đại, đáp ứng nhu cầu đa dạng của độc giả. Bài viết này sẽ khám phá lịch sử, đặc điểm nổi bật và những tác phẩm truyện tranh hành động Trung Quốc tiêu biểu, giúp bạn hiểu rõ hơn vì sao manhua hành động đang trở thành xu hướng được yêu thích trên toàn thế giới.
Tổng quát về lịch sử phát triển của truyện tranh hành động Trung Quốc
Khởi nguồn và thời kỳ tiền hiện đại
Truyện tranh Trung Quốc hay manhua có nguồn gốc rất lâu, thậm chí có thể tìm thấy dấu vết hình ảnh kể chuyện trong các bức chạm khắc, tranh dân gian, truyện tranh dạng “liên hoàn họa” ở các sách nhỏ, sách tranh in từ thời trước Cách mạng. Manhua thời kỳ đầu thường kết hợp giữa tranh minh họa với lời dẫn chuyện, thường là bản in đơn giản, tranh đen trắng hoặc màu hạn chế, phục vụ nhu cầu giải trí lẫn giáo dục.
Thập kỷ 1920-1930 được xem là thời kỳ vàng của manhua hiện đại ở Trung Quốc, đặc biệt tại Thượng Hải. Tạp chí “Shanghai Manhua” (Shanghai Sketch) ra đời vào năm 1928 là một trong những ấn phẩm đầu tiên chuyên về truyện tranh/tranh biếm họa có tính nghệ thuật cao. Những tác giả như Ye Qianyu, Feng Zikai đã góp phần xây dựng phong cách, kết hợp ảnh hưởng từ tranh châm biếm Tây phương, ảnh minh họa Nhật Bản, lẫn truyền thống hội họa Trung Hoa. Nội dung thời kỳ này thường đậm tính xã hội, chính trị, phản ánh hiện thực, những thay đổi của xã hội Trung Hoa đang dáo dác trong thời hiện đại hóa, chiến tranh, xung đột với ngoại xâm, bất ổn nội bộ.
Thời kỳ chiến tranh, cách mạng và chính trị hóa truyện tranh
Vào thời kỳ Chiến tranh chống Nhật (1937-1945) và thời kỳ nội chiến Trung Quốc, manhua trở thành một công cụ tuyên truyền, người nghệ sĩ truyện tranh thường phải dùng tranh biếm họa, tranh minh họa để phục vụ cho mục đích tuyên truyền, cổ động tinh thần dân tộc. Ngay cả trong thời Cách mạng Văn hóa sau này, nội dung truyện tranh phải phù hợp với định hướng chính trị. Việc kiểm duyệt nội dung, hạn chế đề tài “phản cách mạng” khiến nhiều tác phẩm sáng tạo bị kìm hãm hoặc phải vận dụng cách ẩn dụ để truyền tải thông điệp.
Trong giai đoạn Trung Hoa Dân quốc rồi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, manhua phát triển nhưng chịu nhiều ảnh hưởng của chính sách, tư tưởng. Đến khi Trung Quốc mở cửa kinh tế, đặc biệt từ thập niên 1980 trở đi, sự thay đổi về cơ chế xuất bản, sự xuất hiện của thị trường truyện tranh online, web manhua, webtoon Trung Quốc… đã mở đường cho sự đa dạng hóa đề tài, phong cách, hình ảnh.
Hiện đại hóa, kỹ thuật số, và phát triển của manhua hành động
Từ cuối thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI, manhua bắt đầu ứng dụng kỹ thuật số: vẽ bằng máy tính, tô màu số, đăng online, tương tác với bạn đọc qua mạng xã hội, các nền tảng chuyên truyện tranh. Trong lĩnh vực truyện hành động, đề tài võ hiệp (wuxia), tu tiên (xianxia), giả tưởng, chiến tranh, siêu năng lực, ma pháp trở nên phổ biến và được đầu tư rất lớn về mặt hình ảnh.
Việc truyện tranh hành động được chuyển thể thành donghua (phim hoạt hình Trung Quốc), phim truyền hình, game, merchandising cũng làm tăng ảnh hưởng văn hóa và thúc đẩy đầu tư ngày càng nhiều vào phần hình ảnh, layout, cách dựng cảnh hành động – đòi hỏi độ sắc nét, hiệu ứng chuyển động, bố cục động (dynamic panels). Đồng thời, việc bản quyền, xuất bản quốc tế ngày càng được quan tâm — nhiều manhua hành động được dịch sang tiếng Anh, tiếng Việt, v.v. Việc này góp phần quảng bá manhua ra ngoài Trung Quốc đại lục, Hồng Kông, Đài Loan.
Khám phá một số đặc điểm nổi bật của truyện tranh hành động Trung Quốc
Chủ đề & đề tài phổ biến
Truyện hành động Trung Quốc thường khai thác các đề tài như:
- Võ hiệp (Wuxia): chiến đấu, kung fu, đạo sĩ, kiếm hiệp, cốt truyện đôi khi gắn với truyền thống lịch sử, huyền thoại. Đây là đề tài cổ điển nhưng vẫn rất được ưa chuộng vì tính thẩm mỹ, kỹ thuật chiến đấu, võ thuật, danh dự.
- Tu tiên / thần thoại (Xianxia, Xuanhuan): yếu tố siêu nhiên, tu luyện, cảnh giới, pháp lực, linh hồn, yêu ma, thần quyền. Đề tài này kết hợp tâm linh, văn hóa dân gian, tín ngưỡng Trung Quốc.
- Fantasy / phiêu lưu hành động: trận chiến giữa các thế lực, ma thuật, phép thuật, quái vật, bản đồ thế giới tưởng tượng v.v.
- Chiến tranh lịch sử / lịch sử hư cấu: tranh đấu giữa các chư hầu, triều đại, mưu kế chính trị, ngoại xâm, sử thi.
- Hiện đại kết hợp hành động / siêu năng lực: trong bối cảnh thành thị, công nghệ, mafia, lực lượng bí ẩn, năng lực siêu nhiên, thây ma, ma quỷ, ác quỷ v.v.
Phong cách nghệ thuật & kỹ thuật kể chuyện
- Hình ảnh chi tiết, động tác hành động (action panels): cảnh chiến đấu, chuyển động được dựng đẹp mắt, dồn lực và cảm giác mãnh liệt. Panel lớn nhỏ linh hoạt để diễn tả tốc độ, va chạm, cảm xúc.
- Màu sắc và kỹ thuật tô màu: nhiều tác phẩm sử dụng tô màu số, bóng đổ, ánh sáng để tăng không khí, kịch tính — hiệu ứng ánh sáng, hào quang, khói, bụi, vết máu… đều được đầu tư.
- Thiết kế nhân vật & bối cảnh: nhân vật có tạo hình thường là nhân vật mạnh mẽ, có khí chất; bối cảnh đa dạng từ núi rừng cổ đại đến thành thị hiện đại, cảnh ma pháp, thế giới hư cấu. Trang phục, vũ khí, đạo cụ hành động thường chi tiết.
- Cấu trúc kể chuyện: sử dụng miêu tả chậm (slow burn) để xây dựng nhân vật, sau đó gia tăng cao trào hành động; cliff-hanger cuối chương để duy trì sự hấp dẫn. Ngoài ra có sự pha trộn giữa hành động thuần túy và cảnh cảm xúc, đối thoại, chiến thuật để tránh mỏi mắt người đọc.
Văn hóa & đặc trưng Trung Quốc
- Tinh thần truyền thống: danh dự, trung nghĩa (loyalty), hiếu đạo, trả thù, báo ân – những giá trị sâu xa trong văn hóa Trung Quốc thường được khai thác.
- Tín ngưỡng, huyền thoại, lịch sử dân gian: thần thoại, truyền thuyết dân gian, quỷ thần, linh hồn,… được dùng làm chất liệu. Huyền ảo – xuanhuan/xianxia thường gắn với văn hóa Phật giáo, Đạo giáo, tiên thuật.
- Bối cảnh lịch sử & địa phương: nhiều truyện hành động lấy bối cảnh các triều đại Trung Hoa, các di tích, núi non, chùa chiền, khu vườn, vùng núi hẻo lánh, hoặc thành thị hóa. Sự khác biệt giữa vùng miền, phong tục, trang phục cũng được đầu tư kỹ.
Thách thức & ưu điểm
Ưu điểm:
- Độ mới mẻ trong đề tài – từng đề tài được kết hợp với giả tưởng, thần thoại tạo ra sự hấp dẫn vượt ra ngoài ranh giới thực tế.
- Hình ảnh đẹp, công nghệ hiện đại giúp cảnh hành động mãnh liệt, bắt mắt.
- Quy mô lớn – nhiều tác phẩm có lượng chương cực nhiều, thể loại dài hơi, phát hành quốc tế.
Thách thức:
- Cạnh tranh khốc liệt cả trong nước lẫn quốc tế; người đọc rất dễ chuyển sang truyện tranh nước ngoài nếu bản quyền/trực tuyến không tốt.
- Vấn đề bản quyền, dịch thuật: nhiều bản vi phạm bản quyền; phụ đề, bản dịch có chất lượng thấp ảnh hưởng trải nghiệm.
- Kiểm duyệt nội dung: một số cảnh máu me, cảnh bạo lực, chủ đề nhạy cảm (chính trị, tôn giáo) có thể bị kiểm soát nghiêm ngặt tại Trung Quốc.
Bật mí những tác phẩm nổi bật của truyện tranh hành động Trung Quốc mà bạn không nên bỏ qua
Dưới đây là một số tác phẩm manhua hành động tiêu biểu, có ảnh hưởng lớn, được độc giả trong và ngoài Trung Quốc đánh giá cao:
| Tên tác phẩm | Thể loại / đề tài chính | Điểm nổi bật |
| Chinese Hero: Tales of the Blood Sword (Ma Wing-shing) | Wuxia, lịch sử, hành động | Đây là một trong những manhua đột phá về phong cách hình ảnh chi tiết, màu sắc mạnh mẽ, cảnh chiến đấu mãnh liệt. Tác phẩm này đã đưa Ma Wing-shing trở thành họa sĩ manhua nổi tiếng; xuất bản rộng rãi, được dịch ra nhiều thứ tiếng. |
| Rakshasa Street (Zhen Hun Jie) | Hành động + giả tưởng + linh hồn / ma quỷ | Nội dung pha giữa thế giới thực và thần linh, cơ cấu bảo vệ trật tự tâm linh, chiến đấu giữa người và linh hồn, yếu tố bi kịch, kết hợp hành động cao trào. Tác phẩm này cũng đã được chuyển thể thành donghua và phim truyền hình. |
| The Silver Guardian | Hành động hiện đại / siêu nhiên | Kết hợp giữa học đường, game điện tử / thế giới ảo, thực tế; nhân vật chính bước vào cuộc chiến để bảo vệ người thân, vượt qua thử thách siêu nhiên. Phong cách hiện đại, đề tài dễ tiếp cận với độc giả trẻ. |
| Cyber Weapon Z | Khoa học viễn tưởng + hành động | Có yếu tố công nghệ, thanh kiếm, sinh vật mạnh, nhân vật với các kỹ năng vượt bậc. Âm hưởng khoa học viễn tưởng pha lẫn hành động mãnh liệt. |
Ngoài ra, có nhiều tác phẩm khác tuy không hoàn toàn thuần hành động nhưng có yếu tố hành động nổi bật, như Feng Shen Ji (kết hợp thần thoại, fantasy), The Ravages of Time (hành động – lịch sử Tam Quốc), Douluo Dalu (Soul Land) (xuanhuan + hành động), v.v. Những tác phẩm này được xem là cột mốc trong việc nâng tầm manhua hành động cả về mặt cốt truyện lẫn thị giác.
Tìm hiểu tầm ảnh hưởng & vị thế quốc tế của truyện tranh hành động Trung Quốc
Truyện tranh hành động Trung Quốc hiện nay không chỉ phổ biến trong nội địa mà đã dần khẳng định vị thế quốc tế.
- Dịch thuật và xuất bản quốc tế: Nhiều manhua được dịch sang tiếng Anh, tiếng Việt, tiếng Nhật, tiếng Hàn, thậm chí nhiều ngôn ngữ khác. Các nền tảng online như Tencent Comics, Bilibili, Webtoon, MangaToon… đóng vai trò trung gian để đưa manhua tới độc giả nước ngoài.
- Chuyển thể đa phương tiện: Hành động manhua thường được chuyển thể thành donghua, phim hoạt hình, phim người đóng, game, đồ chơi, sản phẩm phụ kiện. Việc này không chỉ giúp quảng bá manhua mà còn tạo thêm nguồn thu, thúc đẩy đầu tư mạnh vào chất lượng hình ảnh.
- Phản hồi từ người đọc quốc tế: Với sự tăng trưởng của cộng đồng người đọc truyện tranh Trung Quốc bên ngoài Trung Quốc đại lục, các diễn đàn, fan-group, mạng xã hội thường xuyên chia sẻ, xếp hạng, đánh giá những manhua hành động hàng đầu — từ hình ảnh, cốt truyện, cách xây dựng nhân vật, cho đến tốc độ cập nhật.
Kết luận
Qua bài viết trên của mê truyện có thể thấy truyện tranh hành động Trung Quốc là một thể loại giàu tiềm năng, hội tụ giữa văn hóa truyền thống, thần thoại, võ hiệp với kỹ thuật hiện đại và sức sáng tạo cao. Trải qua nhiều thời kỳ: từ những bản in truyền thống, tranh minh họa, qua thời chiến tranh, chính trị hóa, cho đến kỷ nguyên kỹ thuật số, manhua hành động vẫn không ngừng đổi mới. Những yếu tố đáng chú ý như đề tài phong phú (võ hiệp, tu tiên, fantasy, lịch sử), phong cách hình ảnh mãnh liệt, thiết kế nhân vật ấn tượng, cùng sự mở rộng quốc tế… đều khiến nó ngày càng được đón nhận.
Nếu bạn là người mới muốn khám phá, có thể bắt đầu với những tác phẩm tiêu biểu như Chinese Hero: Tales of the Blood Sword, Rakshasa Street, The Silver Guardian. Khi đọc manhua hành động, chú ý phiên bản bản quyền, chất lượng hình ảnh, cũng như tốc độ cập nhật để có trải nghiệm tốt nhất.